Nấm Lưỡi Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị

Khi cơ thể suy giảm miễn dịch, nấm lưỡi có thể bùng phát và lây sang vòm miệng, amidan hoặc xuống cổ họng. Vậy nấm lưỡi là gì? Nguyên nhân và cách phòng tránh ra sao? Cùng nhau tìm hiểu qua bài viết dưới đây nha!

Nấm lưỡi là gì?

Nấm lưỡi là tình trạng lưỡi bị tưa do loài nấm có tên khoa học Candida albicans phát triển quá mức gây ra. Bình thường, loại nấm này vẫn tồn tại trong miệng với số lượng vừa phải. Nhưng khi cơ thể bị mất cân bằng hệ sinh thái vi sinh do suy giảm miễn dịch hoặc gia tăng yếu tố nguy cơ thì nó sẽ sinh sôi, nảy nở và gây bệnh. 

Nấm Candida gây ra các tổn thương màu trắng kem ở trên mặt lưỡi hoặc mặt trong của má. Đôi khi, bệnh còn lan đến vòm khẩu cái, tới nướu, amidan hoặc ra sau thành họng. Trong trường hợp nhiễm Candida nặng, bệnh có xu hướng tấn công sâu xuống hệ tiêu hóa như thực quản, ruột, gan, thậm chí là nấm đa ngũ tạng. Tình trạng nghiêm trọng này thường gặp ở người bệnh mắc HIV, ung thư, suy thận giai đoạn cuối hoặc phải nằm điều trị dài ngày ở khu hồi sức tích cực. 

Nguyên nhân bị nấm lưỡi

Như đã nói, bệnh nấm lưỡi thường xuất hiện ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi và người lớn tuổi. Lý do là các đối tượng này có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc sức đề kháng suy giảm, tạo điều kiện để nấm candida có cơ hội phát triển mạnh mẽ và gây bệnh. Bên cạnh đó, những yếu tố chính gây nấm lưỡi đã được các chuyên gia nghiên cứu và kết luận bao gồm:

• Cách vệ sinh răng miệng: Ở cả người lớn và trẻ em, nếu vệ sinh răng miệng không đúng cách, không thường xuyên thay bàn chải, tác động lực quá mạnh hoặc quá nhẹ cũng khiến vi khuẩn có hại tấn công trong khoang miệng.
• Trẻ nhỏ sử dụng ti giả không sạch: Bình sữa, ti giả của trẻ nếu không được vệ sinh, khử trùng thường xuyên sẽ tạo điều kiện để vi khuẩn xuất hiện. Thêm vào đó, thói quen vừa bú vừa ngủ, ngậm sữa khi ngủ cũng làm tăng nguy cơ bị lưỡi trắng.
• Lạm dụng thuốc kháng sinh: Thuốc tân dược mặc dù cho hiệu quả nhanh chóng nhưng lại tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ. Khi đó nếu bạn lạm dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài sẽ tiêu diệt hết lợi khuẩn trong khoang miệng và hệ tiêu hóa, từ đó làm mất cân bằng hệ vi sinh và khiến hại khuẩn, nấm phát triển mạnh mẽ.
• Sử dụng corticoid khi viêm phế quản: Những đối tượng bị viêm phế quản cần sử dụng thuốc kiểm soát cơn hen có chứa corticoid trong thời gian dài, thậm chí suốt đời. Trong khi corticoid làm suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ vi khuẩn, vi nấm tấn công, đặc biệt là nấm candida. Theo thống kê, tỷ lệ bệnh nhân hen phế quản bị nấm miệng là 5:1 (tức là cứ 5 trường hợp bị hen sẽ có 1 người nấm lưỡi).
• Bị đái tháo đường: Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ bị lưỡi trắng cao gấp 3 lần so với bình thường. Những đối tượng này thường xuyên dung nạp thực phẩm nhiều đường, không thể kiểm soát được lượng đường huyết và nồng độ đường trong máu, từ đó nấm candida dễ tấn công và có điều kiện phát triển.
• Nhiễm HIV: Chúng ta đều biết, HIV làm suy giảm hệ miễn dịch, mất dần sức đề kháng cho người bệnh. Đây chính là cơ hội để nấm candida hình thành, tấn công, gây bệnh nấm lưỡi.
• Ung thư: Những người bị ung thư thường cần dùng thuốc, hóa xạ trị trong thời gian dài. Khi đó, hệ miễn dịch của người bệnh bị suy giảm nghiêm trọng, lúc này nguy cơ nấm miệng xuất hiện là rất cao với tỷ lệ lên đến hơn 50%.
• Bị bệnh lý về răng miệng: Nếu bạn bị các vấn đề về răng miệng như sâu răng, viêm lợi, viêm nha chu, hiện tượng khô miệng kéo dài cũng là yếu tố thuận lợi để nấm candida tấn công, gây bệnh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nấm lưỡi

Trong giai đoạn đầu, nấm lưỡi có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Nhưng khi tình trạng nhiễm trùng trở nên tồi tệ hơn, sẽ xuất hiện một số triệu chứng sau:

• Xuất hiện những mảng loang lổ màu trắng kem trên lưỡi. Sau đó chuyển thành những mảng vàng như phomai, xanh, có khi gặp những mảng đen, hoại tử trong trường hợp nặng.
• Chảy máu lưỡi, đặc biệt là khi chạm vào lưỡi.
• Cảm thấy đau nhức hoặc đau rát khi nuốt nước bọt. Đặc biệt khi ăn những đồ rắn, cay, nóng càng thấy đau rát hơn.
• Khó nuốt nhất là khó nuốt những thức ăn cứng. Trong trường hợp nặng, bệnh nhân hầu như không ăn uống được.
• Có cảm giác khô lưỡi.
• Mất vị giác, cảm giác ăn không ngon miệng.

Ở trẻ bị nấm lưỡi thường có các triệu chứng:

• Bỏ bú, khó ăn uống, quấy khóc liên tục.
• Đầu lưỡi đỏ, lưỡi loang lổ.
• Trẻ bú mẹ có thể làm mẹ bị nhiễm nấm gây đầu vú đỏ, ngứa, nứt, da bong trên đầu núm vú, đau rát mỗi khi cho con bú.

Điều trị bệnh nấm lưỡi ở người lớn và trẻ em

Cách điều trị bệnh nấm lưỡi ở người lớn và trẻ em hoàn toàn không giống nhau. Tuy nhiên, đều hướng đến một mục tiêu chung là ngăn chặn sự lây lan của nấm Candida albicans:

Đối với trẻ sơ sinh

Trẻ bị nhiễm nấm có thể lây truyền sang mẹ khi bú mẹ. Chính vì vậy, cả mẹ và bé cần phải được tiến hành việc điều trị nấm lưỡi. Đối với trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc kháng nấm nhẹ. Còn đối với mẹ là kem bôi chống nấm ở vú.

Đối với trẻ bú bình, mẹ cần tháo rời và rửa sạch các dụng cụ như bình sữa, núm vú, máy hút sữa với nước và giấm. Bên cạnh đó, mẹ cần chăm sóc và đánh tưa cho trẻ như sau:

• Đặt trẻ nằm ngửa.
• Sau khi rửa tay, mẹ sẽ quấn một miếng gạc vải mềm, sạch vào đầu ngón trỏ. Sau đó, dùng ngón trỏ để lấy thuốc chống nấm rồi đưa vào miệng trẻ, nhẹ nhàng lau bề mặt lưỡi từ trong ra ngoài.
• Nếu thấy bề mặt lưỡi chưa sạch, mẹ có thể thực hiện lại thêm một lần nữa. Để tránh làm trẻ bị ngạt, sặc mẹ nên thực hiện các thác tác này một cách nhẹ nhàng và dứt khoát.

Đối với người lớn và trẻ em

Trường hợp chỉ bị nấm lưỡi nhẹ, bạn có thể sử dụng kết hợp thuốc xịt chống nấm và nước súc miệng để giảm nhanh tình trạng nhiễm trùng do nấm gây ra. Ăn thêm sữa chua để giúp khôi phục hệ vi khuẩn khỏe mạnh của cơ thể.

Trường hợp bị nấm lưỡi nặng, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc chống nấm toàn thân với liều lượng sử dụng từ 1-2/tuần. Nếu bệnh nặng hơn, người bệnh có thể bị suy hệ miễn dịch. Lúc này, việc điều trị nấm lưỡi sẽ cần nhiều thời gian hơn. Khi đó, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh sử dụng một số loại thuốc chống nấm như amphotericin B, Clotrimazol, Nystatin, Miconazol,…

Cách chăm sóc và phòng ngừa bệnh nấm lưỡi

Bệnh nấm lưỡi có thể điều trị nhanh chóng, nhưng có nguy cơ tái phát do vi khuẩn Candida albicans vẫn còn. Đặc biệt là khi cơ thể gặp các bệnh lý khác hay miễn dịch bị giảm. Chính vì vậy mà bạn nên nắm rõ cách chăm sóc và phòng ngừa bệnh nấm lưỡi ở từng đối tượng và độ tuổi như sau:

Đối với trẻ em

Với bé sơ sinh, phụ huynh nên thường xuyên lau lưỡi cho bé bằng gạc mềm và sạch, thấm nước muối sinh lý. Nếu trẻ đã lớn thì phải hướng dẫn bé cách đánh răng và súc miệng sau khi ăn, không cho trẻ ăn vặt, ăn bánh kẹo, nước ngọt vào buổi tối để tránh tạo điều kiện cho nấm lưỡi phát triển.

Thêm vào đó, để đề phòng nấm Candida albicans quá phát, cần phải vệ sinh khoang miệng và lưỡi đúng cách sau khi cho bé ăn, dùng nước lọc để cho trẻ uống, làm sạch khoang miệng và lưỡi ngay sau khi ăn hoặc dùng dung dịch nước muối sinh lý 0,9% để súc miệng cho trẻ.

Đối với người lớn

Để hạn chế bị bệnh nấm miệng bạn nên chủ động:

• Vệ sinh răng miệng sau khi uống thuốc, trước khi đi ngủ và sau khi thức dậy.
• Đánh răng 2 lần/ngày, làm sạch sẽ răng bằng chỉ nha khoa.
• Nếu đeo hàm giả tháo lắp thì kểm tra và vệ sinh hàng ngày.
• Lấy cao răng định kỳ và khám nha sĩ thường xuyên để biết tình hình sức khỏe răng miệng.
• Hạn chế ăn đường, duy trì mức đường huyết ổn định.
• Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, kết hợp luyện tập thể thao để tăng cường hệ miễn dịch.
• Không sử dụng chung đồ dùng sinh hoạt cá nhân với người bị bệnh nấm lưỡi để tránh lây nhiễm.

Hy vọng bài viết trên của Nha Khoa ST Dentist đã giúp bạn đọc có thêm được nhiều thông tin hữu ích về nấm lưỡi là bệnh gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị. Đừng quên vệ sinh răng miệng sạch sẽ và thiết lập cho mình một lối sống lành mạnh để ngăn ngừa nấm lưỡi cũng như các bệnh răng miệng khác.